Nielegalne wysypiska wciąż zagrożeniem

Kiedy w 2010 roku Rada Ministrów zaakceptowała projekt aktu, według którego gminy stałyby się odpowiedzialne za odpady komunalne, pojawiła się realna szansa na zlikwidowanie nielegalnych wysypisk śmieci. Propozycja została przedstawiona przez ministra środowiska. Zaproponowana nowelizacja przewidywała nie tylko przejęcie obowiązku gospodarowania odpadami komunalnymi przez gminy. Wzmacniała również funkcje kontrolne gmin, aby mogły sprawnie monitorować działania podejmowane przez właścicieli budynków oraz gminnych jednostek organizacyjnych i firm zajmujących się odbieraniem od nich odpadów. Jednym z głównych celów projektu było usprawnienie systemu gospodarowania odpadami komunalnymi. Rozwiązanie zostało przyjęte, ale problem nielegalnych wysypisk śmieci pozostał.

Najbardziej niepokojące jest to, że z każdym rokiem przybywa miejsc nielegalnego składowania śmieci. Zwykle są zlokalizowane w sąsiedztwie osiedli, na obrzeżach miast, na skraju lasów i w pobliżu mało uczęszczanych dróg. Większość społeczeństwa nie zdaje sobie sprawy z negatywnego wpływu nielegalnych wysypisk na środowisko naturalne. W związku z tym, że śmieci nie są oddzielone od podłoża warstwą geomembrany i nie są zabezpieczone hydroizolacją, stanowią zagrożenie głównie dla gleby. Substancje toksyczne wraz z wodami opadowymi przedostają się w głąb podłoża, prowadząc jednocześnie do zanieczyszczenia wód gruntowych , które płytko zalegają. W konsekwencji może dojść do skażenia wody pitnej.

W glebie zwiększa się ilość domieszek pochodzenia antropogenicznego, w tym głównie gruzu budowlanego, tworzyw sztucznych i innych odpadów. Nielegalne wysypiska śmieci stwarzają również zagrożenia epidemiologiczne, ponieważ w odpadach mogą występować i rozwijać się drobnoustroje chorobotwórcze, takie jak bakterie, grzyby i inne patogeny. Na nielegalnych składowiskach odpadów znajdują się zwykle takie śmieci, jak resztki farb, lakierów, elektrolitów, środki owadobójcze i przeterminowane leki oraz baterie i inne odpady określane mianem problemowych. Ich wspólną cechą jest to, że prowadzą do zanieczyszczenia gleby metalami ciężkimi, które mają toksyczne działanie na organizmy żywe. Nawet niskie stężenie tych substancji powoduje procesy mutagenne i kancerogenne. W obrębie nielegalnych wysypisk śmieci zaobserwowano podwyższone stężenie chromu, niklu, miedzi, cynku i rtęci.
Tego typu miejsca są również źródłem zanieczyszczeń powietrza, pochodzących z gnijących substancji organicznych. Należą do nich głównie metan i siarkowodór. W ich obrębie panują dogodne warunki dla rozwoju komarów, much i szczurów, które są stworzeniami przenoszącymi różne choroby. Wysypiska śmieci tworzone niezgodnie z obowiązującym prawem są groźne zarówno dla człowieka, jak również dla zwierząt, które zwykle poszukują tam pożywienia. Szczególnie niebezpieczne są odłamki szkła i metali.

Mówiąc o negatywnym wpływie tak zwanych dzikich wysypisk śmieci należy wspomnieć także o aspekcie ekonomicznym. Zostają zmarnowane odpady, które mogłyby zostać poddane recyklingowi i wykorzystane w użyteczny sposób. Poza tym nielegalne składowiska śmieci negatywnie wpływają na walory estetyczne i krajobrazowe terenu, zniechęcając turystów.

Problem polega na tym, że przepisy prawa regulujące kwestię nielegalnych wysypisk śmieci nie są skuteczne, ponieważ wśród wielu społeczności lokalnych panuje przyzwolenie na tego typu zachowania. Władze samorządowe zachęcają do zgłaszania dzikich wysypisk śmieci zlokalizowanych na terenie gminy lub miasta. Służby porządkowe same nie są w stanie wykryć wszystkich miejsc tego typu. Każde zgłoszenie ułatwia ich pracę i sprawia, że mogą skutecznie wykonywać swoje obowiązki. Wysypiska zlokalizowane na obszarze miasta należy zgłosić do Urzędu Miasta, natomiast w przypadku, gdy znajdują się na terenie gminy, zgłoszenie powinno się skierować do Urzędu Gminy. Należy pamiętać o tym, że nielegalne składowanie śmieci jest przestępstwem. Niszczenie środowiska naturalnego grozi karą pozbawienia wolności na okres od trzech miesięcy do pięciu lat, karą ograniczenia wolności lub grzywną. Być może jest to argument, który najsilniej przemówi do tych, którzy świadomie i celowo składują odpady nielegalnie. Należy podkreślać, że środowisko naturalne jest jednym z dóbr, które trzeba chronić w sposób szczególny, ponieważ każda ingerencja niesie za sobą konsekwencje, które są dotkliwe dla ludzi. Najlepiej obrazują to zagrożenia wynikające z istnienia dzikich wysypisk. Należy budować świadomość ekologiczną w społecznościach lokalnych oraz przejawiać inicjatywę w likwidacji nielegalnych wysypisk śmieci. Dbając o naturę, dbamy o samych siebie i kolejne po