Kwaśne deszcze – zagrażają naturze i kulturze

Pierwszy raz o kwaśnych deszczach zrobiło się głośno w latach 80. XX wieku, gdy w Europie rozpoczął się gwałtowny rozwój gospodarczy. Wciąż są poważnym problemem, dotyczącym nie tylko starego kontynentu, ale i całego globu.

Kwaśne deszcze są opadami, których krople wody zawierają tlenek siarki SO2, tlenki azotu oraz ich produkty, czyli kwasy siarkowe i kwas azotowy. SO2 jest bezbarwnym gazem o ostrym, charakterystycznym zapachu. Toksyczna substancja bardzo dobrze rozpuszcza się w wodzie tworząc kwas siarkowy H2SO3. Należy on do grona kwasów o średniej mocy. Znacznie większe szkody wywołuje kwas siarkowy H2SO4 . Mocny kwas mineralny ma postać bezbarwnej cieczy o oleistej konsystencji. Błyskawicznie miesza się z wodą. Równie silne właściwości żrące cechują kwas azotowy HNO3.

Kwaśne deszcze powstają nad obszarami, w których atmosfera jest zanieczyszczona w wyniku długotrwałej emisji tlenku siarki i tlenków azotu. Zanieczyszczenia powietrza powodujące ich powstawanie są związane głównie z działalnością dużych elektrowni i elektrociepłowni zasilanych paliwem zawierającym siarkę i jej związki. Związki siarki i azotu są emitowane nie tylko przez elektrownie, ale też fabryki, osiedla mieszkaniowe i pojazdy mechaniczne. Związki azotu przedostają się do atmosfery również z nawożonych ziem. Część związków siarki i azotu pochodzi z rozkładu szczątków organicznych i czynnych wulkanów. Tlenki tych pierwiastków uwięzione w atmosferze reagują z parą wodną tworząc kwas siarkowy i azotowy. Para wodna skrapla się w postaci deszczu, a wraz z nią na ziemię spadają kwasy, które sieją spustoszenie, szczególnie w środowisku naturalnym.

Kwaśne opady powodują uszkodzenie liści. Zwiększają parowanie wody z ich powierzchni, co prowadzi do zakłóceń procesu fotosyntezy. Szczególnie wrażliwe na kwaśne opady są drzewa iglaste i porosty. Opady powodują zakwaszenie gleby, co wpływa na zmniejszenie zbiorów. W zakwaszonej glebie akumulują się siarczany i azotany, kadm i glin, co uniemożliwia korzeniom roślin pobieranie niezbędnych składników mineralnych, między innymi magnezu, potasu i wapnia. Korzenie powoli zamierają, a roślina, która nie ma dostępu do składników budulcowych, ginie. Kwaśne deszcze powodują też zakwaszenie zbiorników wodnych. Prowadzi to do zniszczenia ekosystemów jezior i rzek. Negatywny wpływ kwaśnych deszczy obejmuje również faunę. Glin wymywany z gleby jest poważnym zagrożeniem dla ryb. Gromadzi się w ich skrzelach i utrudnia oddychanie. w zakwaszonej wodzie ryby nie rozmnażają się, co prowadzi do wymierania populacji. Problem ten dotyczy głównie łososi i pstrągów.

Kwaśne deszcze mogą być szkodliwe dla człowieka. Stwarzają ryzyko zakwaszenia wody pitnej. Staje się bogata w metale ciężkie, które powodują różne choroby. Wysokie stężenie ołowiu szkodzi układowi nerwowemu. Nadmiar kadmu zaburza pracę układu wydalniczego. Zbyt wysokie stężenie glinu w wodzie pitnej szkodzi kościom i źle wpływa na pracę mózgu.

Kwasy obecne w wodzie pitnej powodują niszczenie wodociągów. Niekorzystnie wpływają również na obiekty kultury wykonane z wapienia i piaskowca. Przyspieszają ich wietrzenie. Powodują korozję metali oraz niszczą sztuczne tworzywa i witraże. Na ich szkodliwy wpływ są też narażone obrazy, starodruki i litografie.

Niekiedy k